Hoe kunnen nieuwkomers een plek vinden binnen de samenleving? Wat valt er te leren van de ervaringen die zij opdeden? Wat doe je als je niet via taal kunt communiceren? U Bent Hier is een actieonderzoek in samenwerking met bewoners van de noodopvang in Rosmalen (2015-2017). We zetten een pop-up restaurant op om contact tussen nieuwkomers en inwoners van ‘s-Hertogenbosch en Rosmalen te stimuleren en ontwikkelden op basis hiervan een activiteit voor twee.
WAT SPEELT ER?
De Academie voor Beeldvorming nam in 2013 plaats in de commissie die adviseerde over een geschikte locatie voor een asielzoekerscentrum in Den Bosch. Felle discussies, geen consensus. Het centrum kwam er niet. Wel opende in 2015 een noodopvang in Rosmalen, buiten de bebouwde kom. “Voor ons was direct de vraag hoe we de ervaringskennis van de bewoners van de noodopvang ten goede konden laten komen van de Bossche samenleving,” vertelt Klaas Burger, artistiek leider van het project.
AANPAK ACTIEONDERZOEK
De eerste stap was contact maken met de mensen in de noodopvang. “Rondhangen in de witte tent, mensen aanspreken. Daar binnen was een andere wereld met ander taalgebruik. Bewoners spraken over ‘the camp’ en gingen elke veertien dagen ‘op transport’ tot hun asielaanvraag in behandeling was. Met twee auto’s gingen we er naartoe. Telkens namen we acht mensen mee naar de Tramkade. Daar onderzochten we hoe samen te werken. We hebben allerlei plannen gemaakt: verbeteringen aanbrengen in het tentenkamp, voorlichting geven op scholen, een opera over vluchtverhalen en het verblijf van vluchtelingen op de Tramkade. Het lastige was om relaties op te bouwen met de telkens wisselende groep bewoners en de grote taalbarrière. Samen koken was de meest haalbare stap.”
KOKEN & beeldvorming ALS STRATEGIE
Op de Tramkade werd in samenwerking met bewoners een pop-up restaurant gerund. Diverse organisaties zoals de Rotary Club ‘s-Hertogenbosch kwamen dineren. “Heel waardevol, maar we realiseerden dat de mensen die hier kwamen al openstonden voor contact met nieuwkomers. Hoe leggen we contact met mensen in de wijken waar vluchtelingen als ze een status hebben komen wonen? Want daar is het echt spannend, daar wordt de druk op de woonmarkt het meest gevoeld.”
In samenwerking met wat toen nog Welzijn Divers heette, reisde het pop-up restaurant naar buurthuizen en wijkcentra in Den Bosch en Rosmalen. Tijdens maaltijden werden gesprekken gevoerd tussen bewoners van de noodopvang en bewoners van wijken met veel sociale woningbouw. Die zijn zorgvuldig gedocumenteerd in een verhalendatabase: zowel de woorden van Bosschenaren als van nieuwkomers
Scriptschrijver Jeroen Margry zette de verhalen om in vier karakters. Tijdens de viering van 75 jaar bevrijding was de première van het doe-het-zelf-theaterstuk. “Iedereen kan het stuk opvoeren. Twee mensen lezen het aan elkaar voor. Al doende ontdek je of je een Bosschenaar bent of een nieuwkomer, met verrassende inzichten. Bijvoorbeeld dat de Sint Jan lijkt op het kasteel van Aleppo. Of dat een NSB-verleden van familieleden in de Tweede Wereldoorlog nog steeds moeilijk bespreekbaar is. Maar ook dat bombardementen diepe sporen nalaten, of het nu gaat om herinneringen in kleur of zwart-wit.”
ONS RESULTAAT
U BENT HIER was in 2016 een pop-up restaurant en is sinds oktober 2019 een activiteit bij de Bossche VVV. De publicatie U BENT HIER werd op 26 oktober 2019 gepresenteerd tijdens de viering van 75 jaar vrijheid bij Babel in ‘s-Hertogenbosch en maakt deel uit van de tentoonstelling Imagine Home in het Noordbrabants Museum (3 februari – 2 juni 2024).
Nieuwsgierig? De publicatie is te koop in onze shop.
U Bent Hier is een initiatief van de Academie voor Beeldvorming in samenwerking met diverse partijen die verantwoordelijk zijn voor de vluchtelingenopvang in ‘s-Hertogenbosch en Rosmalen. We gingen in gesprek met nieuwkomers in ‘s-Hertogenbosch en Rosmalen, om met deze opgedane kennis een positieve beeldvorming tussen nieuwkomers en buurtbewoners te bevorderen.
Colofon
Artistieke leiding: Rieneke de Vries, Klaas Burger
Zakelijke leiding: Geert Das, Monique van de Wijdeven
Verhalendatabase: Anouk van Leeuwen, Bas den Oudsten
Tekst: Jeroen Margry
Vormgeving: Krach Laut
Met de steun van: Farent, More Than Refugees, COA, VVV ’s-Hertogenbosch, Babel en Rode Kruis ’s-Hertogenbosch e.o.
Met dank aan: Judith Bruynzeels, Mike Harris, Jane van de Lest, Gabor Martens, Diny Ceelen, Rodaan al Galidi en vele anderen.
Onmisbaar: Het vertrouwen van Tawfiq Nourallah, Filemon Kfleyesus en bewoners van de noodopvang in Rosmalen.
Meer weten? Stuur Klaas een mail op klaas@academievoorbeeldvorming.nl
Nieuws bij dit project
Week tegen eenzaamheid
U Bent Hier Te Koop
Lancering U Bent Hier
Testers gezocht!