Overal in Nederland leven mensen met een laag inkomen gemiddeld zeven jaar korter. Sinds 2022 werkt de Academie voor Beeldvorming met het Programma Samen Gezond van gemeente ‘s-Hertogenbosch aan een actieonderzoek naar nieuwe vormen van contact met mensen die het meest last hebben van de gezondheidskloof.
wat speelt er?
De gezondheidskloof bestaat al jaren in Nederland. Mensen sterven gemiddeld zeven jaar eerder. Bovendien leven ze vijftien jaar minder in goede gezondheid. De kloof is voelbaar op verschillende plekken in een stad. Want als je weinig verdient, ben je aangewezen op sociale huurwoningen. Deze staan in een buurt, samen met bijvoorbeeld een school en andere voorzieningen. Zo ook in gemeente ‘s-Hertogenbosch: de wijkenmonitor laat haarfijn zien in welke buurten het welzijn van mensen onder druk staat. De gezondheidskloof is sinds de corona- en energiecrisis gegroeid.
Aanpak
In 2022 startte de Academie voor Beeldvorming met een verkenning. Wat speelt er in de gemeente? Bij inwoners merkten we frustratie en pijn op, terwijl professionele organisaties tegen kaders aanlopen. In december 2022 organiseerden we een stadsgesprek met inbreng van Stichting Hambaken Doet, de ondernemers van Neofit, Vrouwengroep West en Team Stadsontwikkeling. Hier verkenden we welke ervaring inwoners en professionals hebben met de gezondheidskloof.
Vanuit het stadsgesprek zochten we verdieping, in aansluiting met de wijkenstrategie samenwerkingen in Hambaken en West. Hoe kunnen actieve buurtcollectieven een rol spelen in het verkleinen van de gezondheidskloof? Hoe kunnen we ervaringskennis inzetten bij het verkleinen van de kloof?
In dit proces ontdekten we dat iedereen wordt bereikt, maar vooral vanuit doelgericht contact. Als ouder op het schoolplein, als werknemer bij collega’s, als cliënt via een uitkeringsinstantie, als lid van de sportvereniging of als patiënt bij de dokter. Hoe kunnen we het contact op een meer integrale manier duurzame vormgeven? We onderzoeken dit door middel van interventies binnen de betrokken collectieven.
Kunst als strategie
We betrokken kunstenares Marloes Vreeswijk bij het onderzoek. “Vraag je mij omdat ik dik ben?” was haar eerste reactie. Dit gevoel van argwaan kwamen we op meerdere plekken in allerlei varianten tegen: Vraag je mij omdat ik een hoofddoek draag? Vraag je mij omdat ik in een rolstoel zit? Marloes maakte een getuft tapijt met haar vraag. “Want hoe kunnen we praten over de gezondheidskloof,” legde ze uit, “als we niet eerst het wantrouwen benoemen? Het is pijnlijk en verdrietig dat zoveel mensen hier last van hebben. En het is niet eerlijk dat het al zo lang niet lukt om dit te veranderen.” Het kleed lag gedurende het stadsgesprek centraal op het podium.
Hambaken Doet maakte een korte film waarin drie generaties Marokkanen reageren op een Lion King-meme. De tweede generatie tolkt. ‘Wat is daar papa? Daar is de Hambaken… Daar mag je nooit komen.’ De rol van taal en stigma worden zichtbaar. Waar ligt de oorspong van de gezondheidskloof en wat is er nodig om deze te verkleinen? Dit was de aanleiding om met jonge moeders van Hambaken Doet verder te onderzoeken wat centrale thema’s zijn die van invloed zijn op je levensloop. Wat zijn sleutelmomenten en wanneer is er extra aandacht en zorg nodig? Deze ervaringskennis vertalen we naar verschillende werkvormen.
Tegelijkertijd nemen we voorbereidende stappen in de Kruiskamp hoe we met Vrouwengroep West vorm kunnen geven aan een plek waar mensen met elkaar in contact kunnen komen, waar ruimte is voor expressie en zorg voor elkaar.
Onze Wens
Met het actieonderzoek werken we aan een aantal lokale interventies en werkvormen, waarmee we onderzoeken hoe ervaringskennis meer centraal kan staan in het verkleinen van de gezondheidkloof. Deze vormen een voedingsbodem voor beleidsadvies dat we samen met partnerorganisaties ontwikkelen. Hoe gaat de afdeling Economie om met een nieuw fastfoodrestaurant in een wijk waar veel mensen met een laag inkomen wonen? Hoe krijgt in de stadsontwikkeling bij station ‘s-Hertogenbosch Oost een gezonde leefomgeving vorm? Met deze zoektocht en de artistieke interventies werken we toe naar een publiekspresentatie in 2025.
Gezondheidskloof is een artistiek actieonderzoek van de Academie voor Beeldvorming, in samenwerking met het programma Samen Gezond ‘s-Hertogenbosch. We werken hiervoor samen met o.a. team Stadsontwikkeling (Oost), Stichting Hambaken Doet (Hambaken), Vrouwengroep West (Kruiskamp/Schutskamp), Neofit (Boschveld) en Huis73.
Team
Artistieke leiding: Klaas Burger, Malou van Doormaal
Zakelijke leiding: Francien Winsemius, Monique van de Wijdeven
Betrokken kunstenaars: Marloes Vreeswijk
Tekstuele documentatie: Ome Iwan, Nannette Poortinga, Eef van den Boom, Margo Koehorst
Documentatie fotografie: Sas Schilten
Opdrachtgever: Gemeente ‘s-Hertogenbosch
Meer weten? Neem contact op met Klaas Burger: klaas@academievoorbeeldvorming.nl
Nieuws bij dit project
Houdoe en bedankt
