Durft Den Bosch zich te framen als stad waar het fijn is om oud te worden? Hoe kijken werkenden naar gepensioneerden? Hoe voel je jezelf wanneer je voor het eerst met een rollator de concertzaal binnenloopt? Wat gebeurt er als culturele instellingen hun programmering zien als een instrument voor positieve gezondheid? Binnen het project Lang Leve…! onderzochten we hoe kunst en cultuur op een duurzame manier bijdragen aan de positieve gezondheid van senioren in Den Bosch.
“oud zijn is niet leuk, maar oud worden willen we allemaal.”
– Rien van Esch
Wat speelt er?
De zorg voor langer thuiswonende ouderen staat hoog op politieke agenda’s. Ook vanuit kunst en cultuur wordt over dit vraagstuk nagedacht: kunst en cultuur dragen bij aan zingeving, plezier en zelfstandigheid. Maar, zo bleek in ons vooronderzoek: samenwerking tussen professionele kunstenaars en de sociale sector zijn vaak projectmatig. Hoe kunnen we de verbinding tussen kunstbeleving en positieve gezondheid in onze stad verduurzamen?
Aanpak actieonderzoek
Het actieonderzoek Lang Leve…! bestond uit een aantal samenhangende programma-onderdelen, waarbij we senioren, beleidsmakers, zorg- en cultuurprofessionals en kunstenaars samenbrachten.
Kunst als strategie
Dansers van Dansnest deden in samenwerking met Van Neynsel, Welzijn Divers en het Jeroen Bosch Ziekenhuis interventies in de leefwereld van ouderen, haalden kennis op en bouwden van onderop aan een netwerk. Dans is een ideaal middel om de verbinding te leggen tussen beweging, zelfexpressie en contact. Uit de interventies ontstond een dansproductie. Lees meer over het onderzoek van Dansnest.
Fotografen Nenah Gorissen, Imke Panhuijzen en John van Hamond maakten beelden over oud worden in Den Bosch. Ieder onderzocht op eigen wijze hoe de beeldvorming rond ouderen in de stad diverser en representatiever kan worden. Lees meer over het onderzoek van Nenah, Imke en John. De serie is tijdens de coronapandemie te zien geweest bij bewoners op de Pettelaarseweg en Jumbo Broeren in Zuid en bij ondernemers aan de Boschmeersingel in West.
Vanuit het stadskantoor van gemeente ’s-Hertogenbosch werd beleid over positieve gezondheid, kunst en culturele programmering met elkaar vervlochten. Bovendien werd een challenge georganiseerd over eenzaamheid, cultuurparticipatie en oud worden. Hiervoor tekenden wethouder Van Olden en het Fonds Cultuurparticipatie een convenant.
In tweewekelijkse gesprekken na afloop van lunchconcerten in de Willem Twee Concertzaal kwamen senioren, beleidsmakers en zorg- en cultuurprofessionals bijeen rondom de thema’s toegankelijkheid, ouderen in citymarketing, kansen voor culturele instellingen, diversiteit en meer. Er werden momenten georganiseerd om de beweging te verbreden, zoals een stadsgesprek en een manifestatie.
Ons resultaat
Lang Leve…! werd een voorbeeldproject in de gemeente ‘s-Hertogenbosch over de impact van domeinoverstijgend werken. De gemeenteraad bestempelde het project meerdere malen als succesvol. Binnen het actieonderzoek werden talloze nieuwe connecties gelegd tussen zelfstandig ondernemers en ouderen, grote organisaties en professionele kunstenaars. Een vloeibaar en lerend proces waarin een interdisciplinaire beweging ontstond waarmee Den Bosch een culturele en leeftijdsvriendelijke gemeente werd.
Ons actieonderzoek maakte aantoonbaar wat de meerwaarde is van professionele, artistieke kwaliteit binnen het behalen van sociale doelstellingen. In de lange adem die sociaal werk vaak nodig heeft, kan de samenwerking met kunstenaars dingen in een stroomversnelling brengen. We toonden een nieuwe manier van werken die nog steeds als inspiratie dient voor een toekomst waarin het sociale en artistieke domein gelijkwaardig aan elkaar samenwerken.
Pers (selectie)
Buurtserenade om eentonigheid tegen te gaan in Bossche Socratesflat, Brabants Dagblad, 30 april 2020
Flatbewoners Zuid worden een beetje choreografen: ‘Een leuk initiatief in deze moeilijke tijd’, Brabants Dagblad, 15 juni 2020.
Groot hart en Ramses Shaffy-lied bij flats in Den Bosch-Zuid, DTV Nieuws, 27 juni 2020.
Lang Leve…! is een artistiek actieonderzoek van de Academie voor Beeldvorming in samenwerking met Bossche ouderen, de afdelingen zorg, welzijn en cultuur van de gemeente ’s-Hertogenbosch, Dansnest, Willem Twee, Van Neynsel, Farent Welzijn, Jeroen Bosch Ziekenhuis, Babel, Wakkere Grootmoeders, Stichting Actieve Senioren en anderen. Het actieonderzoek was onderdeel van een vierjarig internationaal programma van onder andere het Fonds Cultuurparticipatie, om actieve cultuurparticipatie voor ouderen te verbeteren en te stimuleren.
Team
Artistieke leiding: Klaas Burger
Zakelijke leiding: Monique van de Wijdeven
Dansinterventies: Nana van Moergestel, Neel Brans en dansers van Dansnest
Fotografisch onderzoek: John van Hamond, Nenah Gorissen, Imke Panhuijzen
Procesbegeleiding fotografen en procesregistratie: Mike Harris
Videoregistratie: Jesse Bom
Tekst en productie: Malou van Doormaal
Vormgeving: Veronique van Helden
Inbedding beleid: Janne van Wijnen, Gemeente ’s-Hertogenbosch
Financiering: The Art of Impact, VSBfonds, Fonds Cultuurparticipatie en Gemeente ‘s-Hertogenbosch
Meer weten over dit project? neem een kijkje op de website van Lang Leve…! of mail naar Klaas: klaas@academievoorbeeldvorming.nl
Nieuws bij dit project
De lessen van Lang Leve…! West
Doen wat je zegt
Lang Leve…! in Den Bosch West
Expertmeeting Lang Leve…!
Expeditie Lang Leve…!
Expeditie en raamexpositie Lang Leve…!
Lang Leve…! in Den Bosch Zuid
Wat Willen Ouderen?
Lang leve ‘s-Hertogenbosch!
Manifestatie Lang Leve…!
Hoe ziet oud worden er uit?
Dans als aandachtsoefening
Wanneer ben je oud?
Stadsgesprek Lang Leve…!
